میرزا تقی خان انصاری (سرتیپ کاشانی)

میرزا تقی خان انصاری (سرتیپ کاشانی)

تقی انصاری مشهور به میرزا تقی خان انصاری ملقب به سرتیپ کاشانی، حکیم باشی ظل السلطان حاکم اصفهان، پزشک و روزنامه‌نگار در دوران ناصرالدین شاه قاجار در سال 1219 خورشیدی برابر با 1256 هجری قمری دیده به گیتی گشود و در 28 فروردین‌ماه 1265 خورشیدی برابر با 13 رجب 1303 هجری قمری در اصفهان درگذشت و در تکیه میرفندرسکی در آرامستان تخت‌فولاد به خاک سپرده شد.

او مقدمات طب و نجوم، معانی، بیان، عروض، فقه، خط، نقاشی و تذهیب را در اصفهان فراگرفت و به مدرسه نظامی دولتی در تهران رفت و به تحصیل و اشتغال در مریض‌خانه نظامی مشغول شد.

تقی انصاری، در سن 28 سالگی به «کمیسیون اطبای دارالخلافة تهران» راه یافت و در32 سالگی در خدمت وزارت عدلیه درآمد و جستارهایی درباره قوانین حقوقی نوشت.

میرزا تقی خان از دوستداران زبان و ادب فارسی بود، شعر می‌سرود و نثر را روان و درست می نوشت، به سره‌نویسی علاقه داشت و می‌کوشید برای اصطلاحات فرنگی برابرنهاد‌های فارسی بسازد اما به واسطه تسلط به زبان فرانسه، برای آشنایی ایرانیان با علوم جدید کتاب‌هایی نیز از فرانسه به فارسی ترجمه کرد.

نخستین شماره روزنامه فرهنگ در اصفهان به عنوان اولین نشریه ادواری فارسی نشر یافته در اصفهان به مدیریت  میرزا تقی خان انصاری در تاریخ 4 اردیبهشت ماه 1258 خورشیدی منتشر شد. او برای نخستین بار در تاریخ مطبوعات ایران، مطالبی درباره آموزش و پرورش کودکان، در روزنامه‌های فارس (شیراز) و فرهنگ (اصفهان) به چاپ رساند.

میرزا تقی‌خان حکیم باشی، نخستین انجمن پزشکان را در اصفهان تشکیل داد. در جلسات هفتگی انجمن پزشکان اصفهان که میرزا تقی خان تشکیل داد، بیشتر از 60 پزشک و جراح حضور می‌یافتند و نقش مهمی در شناخت و کنترل بیماری های همه گیر داشت.

میرزا تقی خان انصاری همچنین «انجمن معارف» را در اصفهان پایه گذاری کرد. انجمن معارف یا «انجمن تأسیس مکاتب ملی ایران» یک نهاد ملی بود که تاسیس مدارس جدید، تدوین کتاب‌های درسی، تاسیس کتابخانه، دارالترجمه، دارالتألیف، تشکیل کلاس‌های شبانه برای بزرگسالان، و انتشار روزنامه را در دستور کار خود داشت.

همچنین از طرف ناصرالدین شاه مأمور مطالعه و اکتشاف معادن در محدوده اصفهان شد و بیش از 30 معدن مختلف را در محدوده اصفهان کشف کرد.

 از دیگر فعالیت های اجتماعی میرزا تقی‌خان، عضویت در مجمع مشورتی شهر اصفهان، شامل 18 تن از سرشناسان شهر بود که در دی ماه 1259 خورشیدی تشکیل شد.

از آثار میرزا تقی خان انصاری می توان به کتاب های تربیت نامه، خمریه، مرآت الکواکب سفرنامة روسیه، ثبات حقیقت حرارت، حرارت حیوانیه، اثبات حرکت زمین، تذکرة الارض، بنیان جدید در اثبات بقای نفس، معرفة الحیوان، رساله در اثبات اشیاع و سرایت امراض، جغرافیای مخصوص ایران، پادزهر نامه، و انوار الحکمة الناصر نام برد.

میرزا تقی خان سرتیپ، نشان نظامی «سنت آنا» و نشان «سنت استانیسلاو» از روسیه، نشان و حمایل سرخ و منصب سرتیپ از ایران و نشان طلای مدرسه نظامی دولتی مرکزی تهران را دریافت نمود.